3 . اپیکت رفتارشناس و استاد علم النفس می گوید: همواره با برنامه باش; با خودباش و از خویشتن سؤال کن و با خود صحبت کن; چون خیلی چیزها داری که به خودت بگویی و خیلی سؤالها داری که باید از خودت بپرسی .

4 . سه چیز عمده وجود دارد که ارتباط دنیای ناسوت با ملکوت را هموار می کند و در این ماه پربرکت، برنامه های زندگی معنوی، یکی نماز است که کلام ما با معبود و معبود با ماست و دیگری قرآن است که کلام معبود با عبد است و دیگری دعاست که نجوا با خالق توسط مخلوق است .

5 . چه زیبا گفته اند که شب های معنوی، فرصت است و شب های بزرگ، قبل شب میلاد ائمه (ع) و شب های وفات و شب های قدر و ماه رمضان و شب های اعیاد بزرگ و شب های محرم، همه شب های فرصت است; شب های شدن و پیمودن و حرکت و دوری از رکود و تورم و توقف و استهلاک است .

6 . برخی عرفا عقیده دارند که شب بزرگ، فرصت روز بودن است و روزهای بزرگ، در پس شب های بزرگ حاصل می شود و هر کسی شب بزرگ نداشته باشد، روز بزرگ نخواهد داشت (2) و ماه رمضان، ماه خودسازی و ماه برنامه ریزی مادی و معنوی و تحصیلی است .

7 . بعضی معتقدند که شفافیت و نورانیت روح و روان، در شب های بزرگ متبلور می شود و اتفاقا بسیاری از تصمیمات بزرگ را می توان در این شب ها گرفت . نقل است که در واقعه جاودان کربلا، شب عاشورا آن قدر بزرگ بود که روز بزرگی مثل عاشورا را رقم زد تا جایی که مورخ و نظریه پرداز معروفی مثل ه . س . نیبلت (آمریکایی) آن را بزرگ ترین شب تاریخ انسان ها می داند . (3)

8 . افرادی مثل کورت فریشلر نیز شب عاشورا را جاودان ترین شب تاریخ و انسان های آن را با هدف ترین انسان ها می داند . (4) شب های ماه رمضان نیز همین حالت را دارد .

9 . شب های بزرگ، علاوه بر این که روزهای بزرگی در پی دارند، انسان های بزرگی نیز می سازند . حضرت امام علی (ع) در خصوص انسان های بزرگی که در شب های بزرگ، بزرگی را تجربه می کنند، می فرماید: زهاد اللیل و اسد النهار; (5) زاهدان و پرهیزکاران شب و شیران روز .

10 . وقتی هنگام دعا و نیایش در بارگاه معبود، از وضع آلوده و نامطلوب روح فاصله می گیریم و به وضع شفاف و مطلوب پا می گذاریم و لذت توبه را با چهارچوب بدن احساس می کنیم، در حقیقت وضع موعود را رقم زده ایم; زیرا با نور اعظم جهان، خالق کون و مکان، روح اعلی و معنای بی مثال، هم سخن شده ایم .

11 . فرشتگان همراهان طبیعی دعا هستند . خداوند دعا و هم سخنی با خودش را از جانب معبود در برنامه مطلوب و موعود قرار داده است . وقتی شب، شانه ها در سکوت و تاریکی، در بارگاه خلوت معبود بلرزد، حتما فردا پاها محکم تر و استوارتر و نیت ها شفاف تر و چشمان بصیرتر خواهند شد و دیدگان به بد دیدن، آلوده نخواهند شد; به قول شاعر:

منم که شهره شهرم به عشق ورزیدن

منم که دیده نیالوده ام به بد دیدن

12 . تمام فرصت عمر، فرصت کارهای بزرگ است و این فرصت از جهتی کوتاه است; به قول پرمود بترا و وی جی بترا:

لذت بزرگ در زندگی، انجام دادن کارهایی است که دیگران می گویند و نمی توانند انجام دهند و شما در فرصت مناسب و به صورت بهینه انجام می دهید; پس بهتر است که کاری مهم را در اولویت قرار دهید .

13 . فراموش نکنیم که باید از سه عامل، به خوبی و به موازات هم بهترین بهره ها را ببریم; زمان، برنامه ریزی و اعتماد به نفس .

14 . مارتین لوتر کینگ:

باید از عامل زمان، به صورت خلاقانه استفاده کنیم و همواره بدانیم که زمان، همیشه برای انجام کارهای بزرگ، مناسب است . (6)

15 . امروزه تخمین زده شده است که یک انسان معمولی در روز، حدود 000/50 فکر از سرش می گذرد و این رقم زیادی است . (7) بعضی از این افکار، مخرب، انتقام گیرانه، منفی، ناآرام، ترسناک، بدبینانه و نگران کننده هستند و برخی نیز مثبت، مفید، ثمربخش و کارآمد هستند; حال چه باید کرد؟

16 . در حقیقت سؤال مهم این است که چه باید کرد؟ در پاسخ باید گفت که برای آرامش، توصیه نمی شود که افکار منفی را کاملا حذف کنیم; چرا که برخی از آنها برنامه های ما را جهت می دهند; به ویژه افکار نگران کننده که جزئی از زندگی هستند . از این رو ما باید افکار پوچ و انتقام گیرانه و ترسناک را به حداقل برسانیم و افکار مثبت و غیرخیالاتی را تقویت کنیم و آنها را به یک تعادل برسانیم و برنامه های خود را بر مبنای کیفیت ها و بنیادها، بنا نهیم تا به تحول و رشد برسیم .

17 . وقتی افکار بهینه و کارآمد، بیشتر شوند، فرد به مرحله پویایی فکری پا گذارده است و پویایی فکری، عامل بارش مغزی (8) است .

18 . یکی از عوامل ایجاد کننده فرصت بارش مغزی، شادمانه هاست . شادمانه ها سه دسته اند; یک سری شادمانه ها، تخلیه عواطف و احساسات است; مثل خنده; حتی اگر با گریه همراه باشد .

امروزه درباره قدرت درمانی اشک می نویسند: گریه کردن به ویژه از نوع معنوی آن، درست مانند خندیدن، فواید بسیاری برای سلامتی دارد; فشار خون را پایین می آورد و قدرت مجموعه بدن را افزایش می دهد . طی بررسی های سال 2002 م . مشخص شده است که 85 درصد زنان و 73 درصد مردان بعد از گریه کردن، احساس بهتری دارند .

19 . به همان نسبت که گریه کردن می تواند باعث سلامتی شود، خودداری از آن و نگه داشتن خشم و غصه، می تواند مضر باشد . تحقیقات نشان می دهد که سرکوب کردن احساسات با بالارفتن فشار خون، عوارض قلبی و سرطان ارتباط دارد . بدن ما از نظر ژنتیکی برای گریه کردن، برنامه ریزی شده است و انکار واقعیت، اثر مخربی بر سلامت جسمانی ما دارد . انکار واقعیت، یکی از بدترین سرکوب هایی است که به ظاهر از مکانیزم های دفاعی شمرده می شود . (9)

20 . روان شناسان می گویند در طول برنامه های زندگی - خواه برنامه های مثبت و بهینه یا برنامه های تلخ و گزنده زمانی که حس کردید می خواهید گریه کنید، با آن مقابله نکنید; زیرا گریه، یک واکنش احساسی سالم و طبیعی است . (10) از این رو در عالم تشیع، بهترین نوع گریه و همنوایی ها، گریه در شب های وفات ائمه، به ویژه شب های عاشورا و قدر و ... می باشد . همنوایی با مصیبت های بزرگ اهل بیت (ع)، آرامش عجیبی را بر روح و روان آدمی مستولی می کند .

21 . شادمانه دوم، بیاد آوردن موفقیت ها و بهروزی ها و شادکامی های مثبت و ارزشمند است که موتور حرکت آدمی به سوی موفقیت هاست و حتی اگر در این زمینه کتاب های رمز موفقیت انسان های جاویدان و انسان های نامی مطالعه شود و احساس کنیم که حرکت ها و برخی تجارب ما مثل آنان بوده است، احساس بودن و شدن می کنیم .

22 . شادمانه سوم، شادمانه های معنوی است . گویی خداوند، روح انسان را با شادی ها و تعلقات معنوی گره زده است . سبکی روح و روان و جسم، تنها در شادمانه های معنوی نهفته است .

23 . در سنت بودایی، مشکلات هم برای رشد و آرامش درونی ضروری شمرده شده اند . یک دعای معروف تبتی می گوید: «در این زندگی به من رنج ها و مشکلاتی عطا کن که قلب مرا بیدار کند و تجربه و تمرین مرا برای آزادی و عشق به همه چیز جهان، به ثمر رساند» . به نظر می رسد که وقتی زندگی خیلی راحت و آسان باشد، فرصت ها و جسارت های کمتری برای رشد واقعی نصیب انسان می شود . (11)

24 . یک شاعر عرب می گوید:

فاز باللذات من کان جسورا; کسی لذت های واقعی و عینی و نهایی را می برد که در سختی ها جسور و انتخاب گر باشد و یقینا انتخاب هم باید ارزشمند باشد و در ادبیات پرمغز عربی می خوانیم:

من طلب العلیا لم یغله المهر; کسی که بلندی ها را می جوید، بهای اندک، او را از حرکت باز نمی دارد .

25 . در برنامه ریزی ها و زندگی مان، باید از حالات روحی به خوبی آگاه شویم; زیرا انسان در آغاز روح است و سپس جسم .

26 . به طور مثال اغلب دانش آموزان و دانشجویانی که مدت سه ماه تعطیلات تابستانی را در مسافرت و استراحت و یا کارهای متفرقه سپری کرده اند، ممکن است دچار این حالت شوند که کشش درسی شان در مهر و آبان کم شده است; این یک حالت روحی زودگذر است .

27 . نباید فراموش کنیم که روان و روح، همنوا با شرایط می شود و این حالت کم کم اتفاق می افتد . هر انسان سالمی دارای وسعت نظر، حواس کامل و عقل است . وقتی روحیه را به وضع موجود و با نگرش مثبت عادت دهید، هیچ کاری سخت به نظر نمی آید و مسایل و مشکلات، محال و ترسناک جلوه نمی کنند و حلشان آسان تر می نماید .

28 . نیچه می گوید:

انسان یک چرای بزرگ است که با هر چگونه ای می تواند بسازد . انسان موجود سازگاری است که البته نباید سازش کند .

29 . بسیاری از ناکامی ها، غیرواقعی و به معنای تاخیر است و شکست نیست; کسی که بتواند در ناملایمات و ناکامی ها بخندد، حتی نخستین طبیعت را نیز برمی انگیزد .

30 . زندگی یک مسؤولیت بزرگ است و قبول مسؤولیت بزرگ، قبول مبارزه، رقابت و رشد است .

زندگی هر کس را افکار او شکل می دهد و اندیشه های ما آینده ما را می سازند و بهبودی زندگی، همیشه ناشی از بهتراندیشی است .

31 . بزرگ ترین هیجان زندگی، رقم زدن اندیشه های بزرگ است و اندیشه ها در فرصت فرداها نهفته است; از این رو بزرگ ترین هیجان زندگی مربوط به فرداست .

32 . فردا فرصت به واقعیت رساندن ایده هاست و باید بدانیم که بهترین ایده ها را هم می توان بهتر کرد . انسان در بعد کیفیت، نهایت ندارد .

33 . خداوند انسان را به گونه ای آفریده است که اگر بخواهد بلغزد، هیچ نهایتی برای مراحل فرودین و سقوط او نیست و دره های ویل و سرگردانی، دهان گشاده و عمیق است و محل لغزش لجن گاه است و لجن لیز است و آدمی سر می خورد و گاهی در تخریب خود، تسلیم می گردد . از طرف دیگر اعلی علیین و مراحل فرازین و رشد هست; تا جایی که یتیم مکه، محمد مصطفی (ص) - ختم رسل - به جایی می رسد که جبرئیل نیز نمی تواند به آن جا قدم بگذارد .

34 . در مسیر شدن و رشد، به ویژه در سه بعد تحصیل، معنویت و تکامل روحی و روانی از دوستان و همراهان سخت عناصر (نه سست عناصر)، نباید غافل شد .

35 . روان شناسان می گویند: کسی که دوستان خوب و ارزشمندی دارد، نیازی به آیینه ندارد . (12)

36 . مورخان می گویند: هر کس تاریخ را عمیقا مطالعه کند، خواهد دید که پشت سر هر مرد واقعی، زنی وجود دارد که برای او فرصت های بودن را رقم می زند .

روان شناسان نیز عقیده دارند که در زندگی افراد فرهیخته، دانشمند، مخترع و مبتکر، وجود دوستان ارزشمند، کاملا محسوس است .

37 . اگر دوستان خوبی ندارید، شاید معنایش این است که در حد مطلوب تلاش نمی کنید و آدم شناس نیستید و بدتر از آن، اگر دوستان بد در کنار شما هستند، نشان گر این است که نه تنها در شناخت خوبی ها و خوب ها مشکل دارید، بلکه در طرد بدها و بدی ها هم ضعف دارید .

38 . انسان ها نابغه، برنامه ریز، مسلط و موفق متولد نمی شوند; بلکه این امور، تدریجا و با سعی و تلاش و شناخت و دقت حاصل می شوند; یکی از راه های کسب این امور، دقت در انتخاب دوستان است .

39 . امام علی (ع) می فرماید: بدترین فرد کسی است که دوستانی ندارد و بدتر از او کسی است که دوستان خوبش را هم از دست می دهد . (13)

40 . یکی از عناصر عمده موفقیت انسان، دوستی با بزرگان و اندیشمندان است . در دوران دانشجویی، دوستی، احترام و نزدیکی به اساتید فرهیخته که اقیانوس های عمود بر زمین می باشند، از عوامل مهم موفقیت است .

امام علی النقی (ع) می فرماید:

ان العالم و المتعلم شریکان فی الرشد; به درستی که استاد و دانشجو، در پیشرفت و ترقی (همدیگر و جامعه) با هم شریک هستند .

پی نوشت:

1 . غلامعلی حسینی، کتاب های دانایی و برنایی (روان شناسی) .

2 . این تعبیر از دکتر محمدرضا سنگری است .

3 . م . اکبرزاده، حسین پیشوای انسان ها .

4 . همان .

5 . محمد دشتی، ترجمه نهج البلاغه .

6 . آنتونی رابینز، جوزف مک کلندون، اندیشه های نیروبخش، ترجمه مهدی مجردزاده کرمانی .

7 . ریچارد کارلسون، زندگی یک فوریت نیست، ترجمه فاطمه معتمدی .

8. Brine Storming.

9 . روزنامه ایران، مورخ 12/6/82 .

10 . همان .

11 . ریچارد کارلسون .

12 . پرمود بترا و وی جی بترا، اندیشه های الهام بخش .

13 . محمد دشتی، ترجمه نهج البلاغه .